Afscheid nemen is een vorm van begrenzing die binnen het therapeutisch gebeuren diverse betekenissen krijgt: het maakt een einde aan een intense en diepgaande relatie, het luidt een periode van verbetering en mentaal herstel in, het differentieert tussen therapie en alledaagse werkelijkheid en het markeert het universele conflict tussen autonomie en afhankelijkheid.
Afscheid nemen kan heftige en intense emoties oproepen, want het roept vaak herinneringen op aan gelijksoortige situaties van individuatie, losmaking, verlies en verlaten worden. Tegelijk biedt het therapeutisch contact de cliënt de gelegenheid om op een meer constructieve manier met deze thema’s aan de slag te gaan. Voorwaarde hiervoor is dat in de loop van het therapeutisch proces de confrontatie met het gegeven eindigheid en begrenzing niet uit de weg wordt gegaan.
In dit artikel wordt het afscheid nemen als therapeutische taak belicht. Hierbij worden diverse perspectieven geïntegreerd: existentiële visies, ontwikkelingspsychologische inzichten, elementen uit de hechtingstheorieën en aspecten van rouwbegeleiding. Het betreft een complexe therapeutische taak die ontrafeld kan worden in een aantal deelprocessen. Indien zowel cliënt als therapeut bereid zijn te investeren in deze deelprocessen, kan het afscheid uitgroeien tot een gedeelde en verrijkende therapeutische ervaring.
Aan de hand van een concrete casus wordt geïllustreerd hoe deze deelprocessen door cliënt en therapeut kunnen worden vorm gegeven. De diverse etappes in het onthechtingsproces van de cliënt worden besproken. Aandachtspunten hierbij zijn: het leren omgaan met diverse vormen van begrenzing, het oefenen in afscheid nemen, het gebruik maken van rituelen en transitionele objecten om verlies hanteerbaar te maken en het stimuleren van het individuatieproces.
afscheid nemen als therapeutische taak, hechting en loslating, begrenzing en individuatie
Het tijdschrift Persoonsgerichte experiëntiële Psychotherapie is het wetenschappelijke tijdschrift voor professionals in de GGZ in Nederland en Vlaanderen die werken vanuit of affiniteit hebben met het persoonsgerichte (client centered) referentiekader.
